Jak opiekować się obłożnie chorym? Profilaktyka odleżyn

Nasze społeczeństwo starzeje się w zatrważającym tempie – lekarze i eksperci ostrzegają przed problemami demograficznymi od lat. Należy mieć świadomość, że przy aktualnej polityce, która nie przewiduje znacznego wzrostu liczby punktów wyspecjalizowanej opieki dla przewlekle chorych, coraz więcej obowiązków związanych z dbałością i opieką nad pacjentem tego rodzaju zostanie powierzonych rodzinom, ich bliskim i domownikom. Stąd warto zastanowić się zawczasu, w jaki sposób można sobie poradzić z pielęgnacją, jakie stosować środki medyczne i jakie zabiegi przyniosą największą ulgę cierpiącemu?

Higiena i ruch osób przewlekle chorych

Największą zmorą opiekunów i chorych, którzy zostali przykuci do łóżka na dłuższy czas, stanowią odleżyny. Zapobieganie może przynieść oczekiwany efekt, jeśli wykonuje się codziennie odpowiednie czynności. Należy dwa lub trzy razy w ciągu doby wnikliwie obserwować partie skóry pacjenta, które w sposób szczególny są podatne na takie uszkodzenia¹. Ważne jest przy tym światło – dzienne lub halogenowe, które nie pozwoli pominąć żadnego zaczerwienionego miejsca. Ponadto trzeba dotykać i masować skórę, by wyczuć ewentualne zgrubienia, gdy nie są one jeszcze widoczne. Im szybciej zostaną odkryte – tym łatwiej je pielęgnować.

Ułożenie ciała podopiecznego powinno zmieniać się minimum co 2 godziny, a najlepiej częściej. Należy również pomyśleć o właściwym materacu przeciwodleżynowym², który ułatwi opiekę oraz poprawi komfort i samopoczucie przewlekle chorego. Oczywiste, że należy dbać o częstą zmianę pościeli i bielizny – to warunek podstawowy opieki efektywnej i sprawnej. Ciało chorego przewlekle należy szczególnie uważnie pielęgnować podczas upałów, można je delikatnie nawilżać, a po kąpielach uważnie i precyzyjnie osuszać. Pomocne bywają masaże, np. przy zastosowaniu oliwek dla dzieci, a także odpowiedni system tzw. ćwiczeń biernych – które wykonujemy niejako za pacjenta.

Profilaktykę odleżyn znacznie wspomagają profesjonalne, nowoczesne opatrunki, wśród których zdecydowany prym wiodą hydrokoloidy. Na etapie zapobiegania rozwojowi odleżyn potrafią stworzyć skuteczną zaporę obronną przed tarciem, a w przypadku uszkodzenia naskórka chronią przed infekcją z zewnątrz. Przyspieszają odnowę uszkodzonych komórek przez zapewniają odpowiednie wilgotne środowisko, wspomagające proces odnowy komórek.

Zdarza się, że profilaktyka to za mało i dochodzi do powstania odleżyn. Leczenie wymaga wówczas wykorzystania profesjonalnych zabezpieczeń powstałych ran³. Wśród dostępnych środków wyróżniają się opatrunki piankowe, które są miłe w dotyku i – co istotne w takich przypadkach – antyalergiczne, poza tym niektóre ich warianty wykazują właściwości wodoodporne. Kolejną ich zaletę stanowi umiejętne i stałe utrzymanie w obszarze uszkodzeń wilgotnego środowiska, które wspomaga naturalny sposób oczyszczania i regeneracji tkanek. Badania dowodzą, że gojenie może dzięki temu przebiegać znacznie szybciej (o ok. 50 proc.)⁴, ponadto przynosi ukojenie pacjentowi, ponieważ wpływa na obniżenie, a czasem nawet wyeliminowanie dolegliwości bólowych.

Szlachetne właściwości srebra

Inny rodzaj specjalistycznego zabezpieczenia, który zalecają środowiska medyczne, stanowi opatrunek na odleżyny o właściwościach antybakteryjnych, z zawartością srebra.

Ciepło i serdeczność

Należy pamiętać, że największe wsparcie można okazać choremu przez spokój, cierpliwość i zrozumienie istoty cierpienia.

1 Maciej Sopata, , Profilaktyka i sposoby leczenia odleżyn przy zastosowaniu „kolorowego” systemu klasyfikacji, [w:] „Nowa Medycyna”, 1/2000.
2 H. Guy. Preventing pressure ulcers: choosing a mattress, „Prof Nurse”, 20 (4), 2004 r., s. 43
3 Grzegorz Krasowski,, Leczenie ran przewlekłych – cz. I: Definicja, etiologia, epidemiologia, fizjologia i patofizjologia gojenia się ran, 2013 r., dostęp: marzec 2015
4 [4] Jw.
5 Hiroshi Kawakami, Kazuki Yoshida, Yuya Nishida, Yasushi Kikuchi i inni, Antibacterial properties of metallic elements for alloying evaluated with application of JIS Z 2801:2000, „ISIJ International”. 48 (9), 2008 r., s. 1299-1304