Opieka nad chorym w domu – podstawowe informacje
Opieka nad obłożnie chorym w domu wiąże się z zapewnianiem mu komfortowych warunków i prowadzeniem działań profilaktycznych, ograniczających ryzyko rozwoju odleżyn. Chory w łóżku często wymaga opieki całego zespołu, złożonego z najbliższych mu osób oraz profesjonalistów – pielęgniarki, lekarza czy rehabilitanta. Oto podstawowe zasady niesienia pomocy podopiecznemu.
Jak zadbać o komfort i higienę obłożnie chorego?
Aspektem, na który warto zwrócić uwagę, jest wyposażenie miejsca, w którym przebywa chory. Specjalistyczny materac i łóżko dla chorego decydują o jego większym komforcie i ograniczają prawdopodobieństwo rozwoju ran odleżynowych. Na materacu warto położyć wodoodporny ochraniacz i bawełniany podkład. Ważna jest także częsta zmiana pościeli i bielizny oraz codzienna kąpiel, która służy nie tylko utrzymaniu czystości, ale też poprawia cyrkulację krwi i stanowi rodzaj łagodnej gimnastyki. Jeżeli chory jest w stanie wziąć ściereczkę lub gąbkę i przynajmniej częściowo umyć się samodzielnie, warto go do tego zachęcić.(1) Podczas zabiegów pielęgnacyjnych należy dokładnie oglądać ciało pacjenta, aby nie przeoczyć pierwszych sygnałów świadczących o odleżynach.
Zasady dbania o skórę chorego leżącego
Opieka nad obłożnie chorym powinna obejmować staranną dbałość o kondycję skóry. Szkodliwe może okazać się jej zawilgocenie (np. gdy chory się poci), dlatego należy delikatnie osuszać jego ciało. Nie powinno się jednak doprowadzać do przesuszenia skóry, które sprzyja jej osłabieniu i pęknięciom, dlatego należy stosować balsamy nawilżające. O skórę trzeba zadbać także od wewnątrz. W profilaktyce odleżyn znaczącą rolę odgrywa wypijanie odpowiedniej ilości płynów oraz dobre odżywienie – chory powinien otrzymywać zwiększoną ilość kalorii, białka oraz odpowiednie dawki witamin i minerałów. Lekarz lub dietetyk może także zarekomendować suplementację witaminą C oraz cynkiem. (2)
Opieka nad chorym leżącym – o czym jeszcze trzeba pamiętać?
Gdy skóra i tkanki są narażone na ciągły ucisk, wówczas tworzą się idealne warunki do rozwoju odleżyn. Szczególnie opieka nad osobą starszą leżącą powinna skupiać się na odciążeniu poszczególnych części jej ciała, gdyż podeszły wiek jest jednym z głównych czynników, które zwiększają ryzyko powstawania ran. Rodzina lub opiekunowie chorego muszą zapoznać się ze szczegółowymi zasadami domowej rehabilitacji osoby leżącej – specjalista może polecić działania profilaktyczne, jak oklepywanie pleców chorego, delikatny masaż czy gimnastykę (unoszenie kończyn, zmiana pozycji, ćwiczenia izometryczne). Ważną zasadą w opiece nad obłożnie chorym członkiem rodziny jest często zmiana ułożenia ciała. W przypadku leżącego powinno się ją zmieniać przynajmniej co 2 godziny.(3) Specjalistyczne opatrunki na odleżyny warto stosować już profilaktycznie, a tym bardziej, kiedy dojdzie do rozwoju ran. Wśród obecnie wybieranych opatrunków o dużej skuteczności znajdują się hydrokoloidy, opatrunki hydrowłókniste, piankowe, hydrożele czy alginiany. Idealnie dopasowany opatrunek musi nie tylko stwarzać optymalne warunki gojenia, ale też chronić ranę przed szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi.
Kompleksowa opieka nad chorym jest nie tylko sposobem na podniesienie jego komfortu życia, ale też pomaga zapobiegać ciężkim komplikacjom związanym z leczeniem.
Piśmiennictwo:
1. Carring For The Bedridden Patient, Northwest Regional Council – Family Caregiver Support Program, Parlay International (v.1) 2590.066
2. Bedsores (pressure sores), Mayo Clinic, dostęp: 15.11.2016
3. Pressure Sores – Topic Overview, WebMD, dostęp: 15.11.2016