Zastosowanie opatrunków w leczeniu odleżyn

Proces pielęgnowania odleżyn jest złożony i powinien być dostosowany indywidualnie do każdego pacjenta, rany różnią się bowiem stopniem zaawansowania czy lokalizacją. Obecnie z powodzeniem stosowane są nowoczesne opatrunki na odleżyny – w jaki sposób je dobierać oraz na czym polega ich skuteczność?

Odleżyny – stopnie według skali Torrance’a

Pierwszym etapem postępowania terapeutycznego u pacjentów z odleżynami, również w kwestii doboru opatrunków, powinna być ocena ich stanu, zebranie wywiadu oraz określenie potrzeb gojącej się rany. Wykorzystuje się do tego skalę Torrance’a, która klasyfikuje stopnie odleżyn w sposób następujący:

•  odleżyna 1. stopnia: zaczerwienienie skóry blednie pod wpływem ucisku, mikrokrążenie i ciągłość naskórka są zachowane,
• odleżyna 2. stopnia: zaczerwienienie skóry jest nieblednące, występuje obrzęk, przebarwienie oraz ocieplenie skóry o charakterze zapalenia, możliwe jest wystąpienie pęcherzy i nadżerek,
• odleżyna 3. stopnia: występuje ubytek skóry pełnej grubości,
• odleżyna 4. stopnia: występuje uszkodzenie skóry i tkanki podskórnej do powięzi, 
• odleżyna 5. stopnia: uszkodzenie skóry są głębokie, przekraczające powięź do mięśni, stawów oraz ścięgien. (1)

W zaleceniach grup ekspertów EPUAP i NPUAP znajduje się skala dzieląca odleżyny na 4 stopnie:

• odleżyna 1. stopnia – nieblednące pod wpływem ucisku zaczerwienienie,
• odleżyna 2. stopnia – ubytek skóry niepełnej grubości (powierzchowne owrzodzenie z czerwono – różowym dnem lub nienaruszony ewentualnie otwarty/pęknięty pęcherzyk z płynem surowiczym lub surowiczo-krwistym),
• odleżyna 3. stopnia – ubytek skóry pełnej grubości; może być widoczna tkanka podskórna, ale kości, ścięgna, czy też mięśnie nie są odsłonięte,
• odleżyna 4. stopnia – ubytek pełnej grubości tkanki z odsłonięciem kości, ścięgna lub mięśnia; może występować oddzielająca się tkanka martwicza rozpływna lub strup w części dna rany; często występuje podminowanie brzegów rany lub drążące tunele.

Dobór opatrunku zależy od stopnia odleżyny, ale także współwystępowania innych czynników, np. obfitego wysięku, infekcji i martwicy. 

Jak leczyć odleżyny przy pomocy opatrunków?

Wiedza na temat leczenia ran systematycznie postępuje. Dlatego dostępne obecnie opatrunki na odleżyny, jeśli są właściwie dopasowane i stosowane zgodnie z zaleceniami, spełniają bardzo istotną rolę w procesie gojenia. Choć ich cena za jedną sztukę jest wyższa od kosztów opatrunków tradycyjnych (gaziki), warto zwrócić uwagę, że specjalistyczne opatrunki na rany mogą skrócić czas gojenia, a wiele z nich zmienia się rzadziej, w przypadku niektórych nawet raz na kilka dni. Przekłada się to na obniżenie kosztów całego leczenia.

Obecnie leczy się rany w środowisku wilgotnym, które umożliwia bardziej intensywną regenerację skóry. Wśród stosowanych opatrunków znajdują się hydrokoloidy, opatrunki hydrożelowe, hydrowłókniste, alginiany albo opatrunki piankowe – miękkie jak gąbka. Bardzo często stosowanym surowcem stosowanym w opatrunkach specjalistycznych jest srebro jonowe o działaniu bakteriobójczym.

Jakie role spełniają opatrunki przeciwodleżynowe?

Ich zadaniem jest stworzenie optymalnego środowiska gojenia, kontrola wysięku, zapewnienie wilgotnego środowiska, a także ochrona skóry – po pierwsze przed uszkodzeniem (spowodowanym np. tarciem skóry o podłoże), po drugie przez mikroorganizmami, które mogą przedostać się do rany i wywołać infekcję, jak również przed wydzieliną z rany, która może uszkadzać zdrowe tkanki wokół rany. Gdy rana jest głęboka, w celu uzyskania oczekiwanego efektu, konieczne jest używanie opatrunku pierwotnego oraz wtórnego (pokrywającego).

Proces pielęgnowania odleżyn – jak go wspomóc?

Opatrunki na odleżyny spełniają bardzo ważną rolę w procesie gojenia ran. Jednak warto pamiętać, aby proces ich leczenia wspomóc regularnym oczyszczaniem ran z tkanek martwiczych (jeśli występują), odpowiednim żywieniem oraz leczeniem chorób towarzyszących.(1) Choć odleżyny nie są łatwe do wyleczenia, opatrunki nowej generacji, odpowiednia troska o chorego i stosowanie działań profilaktycznych to skuteczne metody na ograniczenie ryzyka powstawania i pogłębiania się ran.

1. Klukowski M. Odleżyny u osób w wieku podeszłym – zapobieganie i leczenie, Borgis – Postępy Nauk Medycznych 12/2008, s. 818-820